Ο κύκλος ζέστη-κρύο, σιγά-σιγά διασπά τα συστατικά του λαδιού που το κάνουν να διατηρεί τα χαρακτηριστικά του, ενώ η κατάσταση χειροτερεύει από τις προσμίξεις από το θάλαμο καύσης.
Σώσε κινητήρα και τσέπη
Τα λάδια ευθύνονται για τη σωστή λειτουργία και μακροζωία του κινητήρα. Οι νέες τεχνολογίες που φέρουν, τα κάνουν ανθεκτικά στις υψηλές στροφές και θερμοκρασίες, μειώνοντας παράλληλα τις τριβές, ενώ κατ επέκταση περιορίζουν την κατανάλωση, συμβάλλοντας έτσι στην τσέπη σας.
«Λάδια και νερά να ελέγχεις και να αλλάζεις όταν πρέπει, και δεν σε αφήσει ποτέ…». Αυτή η φράση είναι ενδεικτική, για το πόσο σημαντικά είναι τα λάδια για τη σωστή λειτουργία και μακροζωία του κινητήρα. Όμως τι λάδια; Είναι όλα ίδια; Και τι σημαίνουν τα νούμερα πάνω στην ετικέτα; Κάνει το ίδιο λάδι για κινητήρες βενζίνης και diesel; Να βάλω, απλά, ημισυνθετικά ή full συνθετικά; Πώς να επιλέξω; Και πως θα ξεχωρίσω το ποιοτικό ανάμεσα στα φθηνά; Ή, κάθε πότε να τα αλλάζω; Να συμπληρώσω με πρόσθετα ή έχουν στη σύστασή τους ουσίες με καθαριστική και βελτιωτική δράση;
«Λάδια και νερά να ελέγχεις και να αλλάζεις όταν πρέπει, και δεν σε αφήσει ποτέ…».
Η δεύτερη βασική λειτουργία που εξυπηρετεί το λιπαντικό, είναι η απαγωγή θερμότητας από τα τοιχώματα του κινητήρα. Λειτουργεί για παράδειγμα σαν τον αέρα που φυσάμε πάνω σε καυτό φαγητό για να κρυώσει. Το λάδι που ρέει εντός του κινητήρα πρέπει να είναι σε τέτοια κατάσταση που η σύνθεση του να μπορεί να αντέχει τις θερμοκρασίες λειτουργίας.
Ο κύκλος ζέστη-κρύο, σιγά-σιγά διασπά τα συστατικά του λαδιού που το κάνουν να διατηρεί τα χαρακτηριστικά του, ενώ η κατάσταση χειροτερεύει από τις προσμίξεις από το θάλαμο καύσης, τον οποίο το λάδι καθαρίζει σε κάθε ανέβασμα του πιστονιού. Έτσι καθώς τα χιλιόμετρα μαζεύονται, το λάδι μαυρίζει και σταδιακά χάνει τα χαρακτηριστικά λειτουργίας του, η κατανάλωση του αυτοκινήτου αυξάνεται, το ίδιο και οι εκπομπές ρύπων με αποτέλεσμα να χρειάζεται αντικατάσταση. Με άλλα λόγια, η διάρκεια ζωής του κάθε λιπαντικού είναι ορισμένη και ορίζεται από τον κατασκευαστή του και στη συνέχεια από τον κατασκευαστή του αυτοκινήτου, ο οποίος γνωρίζει τις αντοχές και τις καταπονήσεις που δέχεται το μηχανικό σύνολο.
Ακόμα μια σημαντική λειτουργία του λιπαντικού είναι ότι, λόγω των ειδικών καθαριστικών συστατικών που διαθέτει, φροντίζει και απομακρύνει τα διάφορα υπολείμματα καύσης που δημιουργούνται. Για τα παλαιότερης τεχνολογίας αυτοκίνητα η αλλαγή λιπαντικού γίνεται κάθε 7.500-10.000 χλμ. Στα νέας τεχνολογίας μια φορά το χρόνο.
- Μη συμπληρώνετε τον κινητήρα με λάδι που έχει διαφορετική ρευστότητα. Το «μείγμα» δεν θα ανακατευτεί σωστά και μόνο ζημιά θα κάνετε.
- Αν αλλάζετε λάδια 2 φορές το χρόνο, μπορείτε να επιλέξετε άλλον τύπο για το χειμώνα και άλλον για το καλοκαίρι.
- Αν αλλάζετε λάδια 1 φορά το χρόνο, επιλέξτε συνθετικά που λειτουργούν σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών. Π.χ. για Ελλάδα: 0W40.
Τα σημαντικότερα είδη λιπαντικών που θα βρείτε στα ράφια
Τα συνθετικά (χημικά προϊόντα) διατηρούν σταθερή τη λιπαντική μεμβράνη και οι μεγάλες θερμοκρασίες δεν αλλοιώνουν το ιξώδες τους.
Στα καταστήματα που πωλούν λιπαντικά κινητήρων, θα βρείτε τα εξής πιο σημαντικά:
• Τα ορυκτέλαια που είναι η πιο φτηνή επιλογή, αλλά αυτά τα λιπαντικά έχουν μόρια που διαφέρουν σε μέγεθος και σύνδεση, με αποτέλεσμα να καταπονούνται περισσότερο και σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
• Τα συνθετικά (χημικά προϊόντα) διατηρούν σταθερή τη λιπαντική μεμβράνη και οι μεγάλες θερμοκρασίες δεν αλλοιώνουν το ιξώδες τους. Είναι ακριβότερα, αλλά καλύπτουν απόλυτα τους σύγχρονους κινητήρες που κατασκευάζονται με ακραίες ανοχές.
• Τα ημισυνθετικά (ορυκτέλαια επεξεργασμένα έτσι, ώστε να έχουν χημική σύνθεση σχεδόν όμοια με αυτήν των συνθετικών) που είναι μείγματα ορυκτελαίων και συνθετικών λιπαντικών.
• Τα ανακυκλωμένα (ο βαθμός απόδοσής τους φτάνει το 70% σε σχέση με τα μη ανακυκλωμένα).
Πως κατατάσσονται τα λιπαντικά και τι να προσέξετε
Ελέγχετε τη στάθμη του λιπαντικού του κινητήρα κατά προτίμηση όταν αυτός είναι κρύος και σε επίπεδη επιφάνεια. Βεβαιωθείτε ότι, η στάθμη βρίσκεται ανάμεσα στην ελάχιστη και τη μέγιστη ένδειξη.
Η κατάταξη των λιπαντικών κατά ACEA (Association des Constructeurs Européens dΆAuto mobiles) καθορίζει την ποιότητα των λιπαντικών κινητήρα σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Οι κατηγορίες λιπαντικών κατά ACEA χρησιμοποιούν τις παρακάτω συντομογραφίες:
- Α1, Α2, Α3 και Α5 για τους βενζινοκινητήρες επιβατικών οχημάτων.
- Β1, Β2, Β3, Β4, και Β5 για τους κινητήρες ντίζελ των επιβατικών οχημάτων. (Ο χαρακτηρισμός για τις παραπάνω κατηγορίες γίνεται συνδυαστικά Α/Β: gasoline and diesel engine oils).
- C1, C2, C3 ή C4 (C: Catalyst compatibility oils). Αναφέρονται στα λιπαντικά Low SAPS ή Mid SAPS για βενζινοκινητήρες και κινητήρες Diesel επιβατικών αυτοκινήτων που φέρουν πρόσθετα συστήματά επεξεργασία καυσαερίων, π.χ. φίλτρο σωματιδίων αιθάλης, οξειδωτικό η τριοδικό καταλυτικό μετατροπέα κ.α. σύμφωνα με το πρότυπο καυσαερίων Euro 4 και άνω.
- Ε2, Ε3, Ε4, Ε5, Ε6, Ε7, Ε9 για τους κινητήρες Diesel μεγάλων οχημάτων και μηχανημάτων. Ο πρόσθετος αριθμός δείχνει τα κριτήρια απόδοσης.
Η χρήση λιπαντικού κινητήρα με άλλες προδιαγραφές απαγορεύεται. Το λάδι του κινητήρα με υψηλότερη αναλογία στάχτης από την προβλεπόμενη οδηγεί σε μείωση του χρησιμοποιήσιμου όγκου του φίλτρου. Από την άλλη πλευρά, το λάδι του κινητήρα με χαμηλότερη αναλογία στάχτης από την προβλεπόμενη μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την υπερβολική φθορά των εξαρτημάτων του κινητήρα εξαιτίας της μειωμένης απόδοσης της λίπανσής του. Σημαντικό λοιπόν είναι να τηρούνται σε κάθε περίπτωση οι προδιαγραφές του κατασκευαστή.
Τα low SAPS λιπαντικά (χαμηλής περιεκτικότητας τέφρας)
Το λιπαντικό ACEA C1, έχει την χαμηλότερη αναλογία σε SAPS σε σχέση με τα υπόλοιπα λιπαντικά κατηγορίας C και το μικρότερο ιξώδες.
Αυτά τα λιπαντικά είναι τα πιο διαδεδομένα και έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι φιλικά με τα μοντέρνα συστήματα επεξεργασίας των καυσαερίων. Είναι κατάλληλα για επιβατικά αυτοκίνητα ή ελαφρά φορτηγά, για πετρελαιοκινητήρες ή βενζινοκινητήρες με φίλτρο σωματιδίων πετρελαίου ή οξειδωτικό/τριοδικό καταλυτικό μετατροπέα. Τα λιπαντικά αυτής της κατηγορίας αυξάνουν, όπως είπαμε, τη διάρκεια ζωής του φίλτρου σωματιδίων πετρελαίου ή και του οξειδωτικού/τριοδικού καταλυτικού μετατροπέα και βελτιώνουν την οικονομία καυσίμου του αυτοκινήτου. Όσο χαμηλότερη είναι η αναλογία SAPS, τόσο λιγότερα κατάλοιπα καύσης συσσωρεύονται στο φίλτρο σωματιδίων πετρελαίου, με αποτέλεσμα αυξημένη διάρκεια ζωής του φίλτρου σωματιδίων.
Οι διαφορές μεταξύ των λιπαντικών C1, C2, C3 ή C4 αναγνωρίζονται από τον αριθμητικό τους προσδιορισμό.
Το λιπαντικό ACEA C1, έχει την χαμηλότερη αναλογία σε SAPS σε σχέση με τα υπόλοιπα λιπαντικά κατηγορίας C και το μικρότερο ιξώδες. Η διαφορά μεταξύ των λιπαντικών ACEA C2 και C3 είναι μόνο το ιξώδες HTHS (High Temperature High Shear - Υψηλή θερμοκρασία, Υψηλή Συνάφεια), ενώ η αναλογία SAPS είναι η ίδια. Όσο χαμηλότερο είναι το ιξώδες HTHS, τόσο χαμηλότερη θα είναι η τριβή, με αποτέλεσμα μια βελτιωμένη οικονομία καυσίμου του αυτοκινήτου.
Tι σημαίνουν τα νούμερα ;
Ο βαθμός καλοκαιριού ακολουθεί το γράμμα W του χειμώνα (δηλαδή 40) και όσο μεγαλύτερος είναι, τόσο περισσότερο το λάδι παραμένει σταθερό σε υψηλές θερμοκρασίες.
Αυτό εξαρτάται από τον κατασκευαστή. Εντός του manual αναγράφονται όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε και να πράττετε, αναλόγως βεβαίως του τρόπου αλλά και των συνθηκών οδήγησης σας. Αν τα περισσότερα χιλιόμετρα του αυτοκινήτου γίνονται εντός της πόλης, με συχνά σταμάτα – ξεκίνα, κολλημένοι στην κίνηση για πολλή ώρα ή οδήγηση σε ακραίες συνθήκες (υψηλές ή εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες), τότε συνίσταται η συχνότερη αλλαγή του λιπαντικού.
Συνθετικά, ημισυνθετικά ή τι άλλο; Τι λάδια να επιλέξω;
Η απάντηση είναι μία και μοναδική! Αυτό που ορίζει ο κατασκευαστής του αυτοκινήτου σας. Το εγχειρίδιο οδηγιών αναφέρει όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το λιπαντικό του κινητήρα σας.
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να αλλάξω λάδια. Πολύς;
Όχι, ένας έμπειρος μηχανικός δεν θα χρειαστεί παραπάνω από 20 λεπτά για να αλλάξει τα λάδια του αυτοκινήτου σας.
Πρόσθετα λιπαντικών: Τι είναι και που βοηθούν;
Μη συμπληρώνετε τον κινητήρα με λάδι που έχει διαφορετική ρευστότητα.
Για τη βελτίωση των ιδιοτήτων και της ποιότητας των λιπαντικών, υπάρχουν κάποιες χημικές βελτιωτικές, γνωστές σαν πρόσθετα. Τα κυριότερα είδη προσθέτων, είναι τα εξής:
• Βελτιωτής Δείκτου Ιξώδους. Αποτελείται από μείγμα πολυμερών, που μειώνουν το βαθμό μεταβολής του ιξώδους, σε σχέση με τη θερμοκρασία. Το πρόσθετο αυτό είναι ανενεργό στις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά αυξάνει το ιξώδες του λιπαντικού στις υψηλότερες θερμοκρασίες, αντισταθμίζοντας έτσι τη φυσική τάση του λαδιού να γίνει πιο λεπτόρρευστο.
• Απορρυπαντικά πρόσθετα. Χρησιμοποιούνται για να διατηρούν καθαρό τον κινητήρα, αποτρέποντας το σχηματισμό αποθέσεων.
• Διασκορπιστές. Όπως και τα απορρυπαντικά πρόσθετα έχουν σα σκοπό να διατηρούν τον κινητήρα καθαρό, πράγμα που επιτυγχάνουν κρατώντας τις διάφορες ακαθαρσίες σε συνεχή αιώρηση.
• Πρόσθετα κατά της φθοράς. Τα λιπαντικά μεγάλου ιξώδους προστατεύουν τους ολισθητήρες των εκκεντροφόρων από φθορά, αλλά αυτά τα πρόσθετα δημιουργούν επιπλέον ένα μικροσκοπικό χημικό στρώμα σε κάθε μία από τις τριβόμενες επιφάνειες αποτρέποντας την επαφή μετάλλου με μέταλλο.
• Αντιοξειδωτικά πρόσθετα. Αποτρέπουν την οξείδωση του λιπαντικού.
• Αντιδιαβρωτικά πρόσθετα. Μειώνουν τη δράση του νερού και των οξέων που σχηματίζονται μέσα στο λιπαντικό
• Αντιαφρώδη πρόσθετα. Οι ταχύτητες με τις οποίες κινείται το λιπαντικό μέσα στον κινητήρα, αυξάνουν τις πιθανότητες να απορροφηθεί από το λάδι αέρας και να δημιουργηθεί αφρός, μειώνοντας έτσι δραστικά τις λιπαντικές του ιδιότητες.
• Πρόσθετα που αυξάνουν την αντοχή του φιλμ του λιπαντικού κάτω από μεγάλες θερμοκρασίες και πιέσεις.
