Αφιέρωμα ελαστικά: Όσα πρέπει να γνωρίζετε!

Η ειδικά σχεδιασμένη τεχνολογία μείγματος που χρησιμοποιείται σήμερα στο πέλμα του ελαστικού, η οποία χρησιμοποιεί ένα νέο τύπο άνθρακα αγωνιστικών προδιαγραφών και στοιχεία με υψηλή περιεκτικότητα πυριτίου (silica) διασφαλίζει επιδόσεις ακόμα και στις χαμηλότερες θερμοκρασίες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το γρήγορο «ζέσταμα» του ελαστικού και άρα τη μεγαλύτερη ευστάθεια από τα πρώτα μόλις μέτρα που θα «ρολάρει». Επιπλέον, τα πολυμερή του μείγματος έχουν ενισχυθεί με νανοσωματίδια (μία «φρέσκια» τεχνολογία και ακόμα πιο πρόσφατη στα ελαστικά) με αποτέλεσμα να προσφέρουν εξαιρετική ευκαμψία. Το αποτέλεσμα είναι ότι προσφέρουν περισσότερα σημεία επαφής με το οδόστρωμα και επομένως, το κράτημα ενισχύεται ουσιαστικά και το ελαστικό είναι πολύ πιο ευσταθές, αλλά και ταυτόχρονα άνετο στην κύλιση για την απορρόφηση των ανωμαλιών του δρόμου. Τέλος, ειδικές ρητίνες πρόσφυσης που προστίθενται πλέον στις νέες γόμες, παρέχουν βέλτιστη αλληλεπίδραση τόσο στο βρεγμένο όσο και στο στεγνό οδόστρωμα, και έτσι επιτυγχάνονται μικρότερες αποστάσεις φρεναρίσματος. αμεσότητα και κατευθυντικότητα στο τιμόνι.

Τα ελαστικά αποτελούνται από το σκελετό, τη ζώνη, τα πλευρικά τοιχώματα και το πέλμα. Ο σκελετός, τα γνωστά λινά, είναι κατασκευασμένος από ίνες χάλυβα ή συνθετικών υλικών που καταλήγουν στην στεφάνη. Στα σύγχρονα ελαστικά οι ίνες είναι τοποθετημένες κάθετα στη φορά κύλισης και αυτός ο τύπος ελαστικού ονομάζεται ακτινικός ή radial. Η ζώνη είναι και αυτή κατασκευασμένη από ίνες χάλυβα ή συνθετικά υλικά σε στρώματα, αλλά είναι τοποθετημένα υπό γωνία σε σχέση με την κύλιση των ελαστικών. Σκοπός της είναι να συγκρατεί το σκελετό και να περιορίζει την παραμόρφωσή του. Ο σκελετός και η ζώνη περιβάλλονται από μείγματα καουτσούκ και συνθετικό πυρίτιο προκειμένου τα πλαϊνά και το πέλμα να πάρουν την εξωτερική μορφή του ελαστικού. Τα πλαϊνά είναι αυτά που δέχονται τα εγκάρσια φορτία και σκοπός τους είναι να κρατάνε το πέλμα σε επαφή με το οδόστρωμα. Το πέλμα είναι ίσως το πιο σημαντικό μέρος του ελαστικού καθώς είναι αυτό που έρχεται σε επαφή με το έδαφος ενώ η επιφάνεια του δεν είναι λεία αλλά φέρει αυλακώσεις οι οποίες διώχνουν το νερό στο βρεγμένο οδόστρωμα και να εξασφαλίζεται η απαιτούμενη πρόσφυση. Ο τύπος της γόμας χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τις ιδιότητες του πέλματος και συνολικά του ελαστικού. Η μαλακή γόμα προσφέρει καλύτερη οδική συμπεριφορά αλλά έχει μικρότερη διάρκεια ζωής και μικρότερη αντοχή στις καταπονήσεις και την σκληρή χρήση. Τα σύγχρονα ελαστικά δεν διαθέτουν σαμπρέλα (tubeless) και είναι πιο ασφαλή διότι στην περίπτωση τρυπήματος χάνουν προοδευτικά τον αέρα χωρίς να κλατάρουν απότομα. Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας στα ελαστικά έχει να κάνει με τον τύπο run-flat.

Στο εμπόριο, μπορούμε να βρούμε διάφορα είδη ελαστικών, τα οποία απευθύνονται σε παντός τύπου οχήματα, αλλά και ανάλογα με τις απαιτήσεις του καταναλωτή. Έπειτα, θα πρέπει το ελαστικό αυτό να καλύπτει τις απαιτήσεις μας, ανάλογα με το έδαφος στο οποίο κινούμαστε συνήθως. Ας δούμε όμως, πιο συγκεκριμένα, ποιες είναι οι κατηγορίες.
• Χειμερινά ελαστικά
• Θερινά ελαστικά
• Ελαστικά για 4x4 και SUV
• Run Flat Ελαστικά
Υπάρχουν τρεις διαφορετικές κατηγορίες run flat ελαστικών, ανάλογα με τον «τρόπο» που σκάνε:
1. Self-Sealing
Τα ελαστικά αυτά διαθέτουν ένα ειδικό «επιδιορθωτικό», μια επιπλέον στρώση κάτω από το πέλμα. Η στρώση αυτή σφραγίζει το αντικείμενο που διαπερνά το ελαστικό (βίδα, καρφί, κ.λπ.) και ακόμα, αν το αντικείμενο απομακρυνθεί, κλείνει την τρύπα που έχει δημιουργηθεί.
2. Self-Supporting
Τα ελαστικά αυτά διαθέτουν μια ειδική γόμα που, σε περίπτωση­ απώλειας πίεσης, ενισχύει το ελαστικό, επιτρέποντάς του να στηρίξει το βάρος του αυτοκινήτου. Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο τύπου RF ελαστικό που επιτρέπει στον οδηγό να κινηθεί με όριο τα 80 χλμ./ώρα χωρίς ουσιαστικό πρόβλημα. «Μειονέκτημα», αν μπορείς να το πεις αυτό (καθώς πάνω από όλα η ασφάλεια), είναι πως η τιμή τους επιβαρύνεται κατά 20 με 30%, σε σχέση με τα απλά συμβατικά ελαστικά. Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί πως, στις προηγούμενες γενιές τους, ήταν κάπως «σκληρά» και επηρέαζαν την ποιότητα κύλισης του οχήματος, τώρα πια όμως, έχουν βελτιωθεί στο συγκεκριμένο τομέα.
3. Auxiliary Supported Run Flat Systems
Τα ελαστικά αυτού του τύπου έχουν στο εσωτερικό τους ένα δακτύλιο γύρω από τη ζάντα που, σε περίπτωση απώλειας πίεσης, αναλαμβάνει να υποστηρίξει το ελαστικό. Και σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί το αυτοκίνητο να κινηθεί με όριο 80 χλμ./ώρα για 200 χλμ. απόσταση.

Τα ελαστικά με χαμηλή αντίσταση κύλισης, είναι αυτά που τείνουν να αποκτήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην αυτοκίνηση. Διακρίνονται για την ιδιότητα τους να μην παραμορφώνονται τόσο, όσο ένα συνηθισμένο ελαστικό, λόγω του βάρους του οχήματος, με αποτέλεσμα η τριβή τους με το έδαφος να είναι μικρότερη. Έτσι, με αυτό τον τρόπο, μειώνουν την κατανάλωση καυσίμου ενός αυτοκινήτου, ενώ παράλληλα ελαττώνουν και τις εκπομπές CO2. Επίσης, ένα ελαστικό με χαμηλή αντίσταση κύλισης προσφέρει μεγαλύτερη χιλιομετρική απόδοση αλλά και μειωμένα επίπεδα θορύβου κατά την κύλισή του, κάτι που αυξάνει τα επίπεδα άνεσης. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότι, δεν προσφέρουν ανάλογο κράτημα με τα συμβατικά ελαστικά. Γι αυτό το λόγο, οι περισσότερες αυτοκινητοβιομηχανίες επιλέγουν σαν ελαστικά πρώτης τοποθέτησης, κυρίως σε μικρά μοντέλα, τα ελαστικά με χαμηλή αντίσταση κύλισης.

- Πότε αλλάζω λάστιχα;
- Σε γενικές γραμμές περίπου κάθε 40.000 χλμ. ή εναλλακτικά κάθε 3 χρόνια. Δεν υπάρχει σωστή εποχή για αλλαγή ελαστικού. Όταν φθείρονται τότε αυτά πρέπει να αντικαθιστώνται. Το χειμώνα το βρεγμένο οδόστρωμα μπορεί να επιφέρει υδρολίσθηση λόγω της αργής απαγωγής του νερού σε ένα φθαρμένο ελαστικό με μικρές αυλακώσεις. Το καλοκαίρι η υψηλή θερμοκρασία του οδοστρώματος «στεγνώνει» το ελαστικό και επηρεάζει σημαντικά την πρόσφυση.

- Επηρεάζει η ημερομηνία κατασκευής την ποιότητα ενός ελαστικού;
- Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως η ποιότητα ενός ελαστικού δεν επηρεάζεται από την ημερομηνία παραγωγής του αρκεί να αποθηκεύεται σε σκοτεινό και δροσερό μέρος. «Ο καταναλωτής προτιμά τα φρέσκα παρόλο που τα καλοδιατηρημένα ελαστικά με ηλικία έως και 3 έτη δεν δημιουργούν προβλήματα» λένε στην αγορά.

- Πως μπορώ να αντιληφθώ την φθορά;
- Οπτικά παρατηρώντας το βάθος των αυλακώσεων και το φάγωμα προς το πλάι. Η φθορά εξαρτάται από το οδηγικό στιλ του καθενός και πόσο προσεκτικός -ή απρόσεχτος- είναι με τα ελαστικά. Μπορείτε να τσεκάρετε το βάθος των αυλακώσεων με ένα παχύμετρο που πρέπει να δείξει τουλάχιστον 1,6 χιλιοστά. Στην περίπτωση που το τιμόνι παρουσιάζει τρέμουλο σε κάποια ταχύτητα (π.χ. στα 120-140 χλμ/ώρα) απαιτείται ζυγοστάθμιση του/των τροχών (γωνίες κάμπερ, κάστερ, off-set). Ζυγοστάθμιση γίνεται κάθε φορά που αλλάζονται τα ελαστικά. Υπάρχει περίπτωση ζυγοστάθμισης όταν αλλάξουμε ελαστικό λόγω κλαταρίσματος ή αποκολληθεί κάποιο ζύγι από τον τροχό. Στην περίπτωση που το αυτοκίνητο «τραβά» δεξιά ή αριστερά απαιτείται και εδώ ζυγοστάθμιση. Μην παραμελήσετε καμία από τις δύο περιπτώσεις διότι καταπονούνται ιδιαίτερα και ασύμμετρα τα ελαστικά σε διάφορα σημεία.

1 Οι πιέσεις θα πρέπει να ελέγχονται κατά περιόδους όταν τα ελαστικά είναι κρύα. Μην αφαιρείτε αέρα όταν τα ελαστικά είναι ζεστά από την οδήγηση, αφού η πίεση είναι φυσιολογικό να αυξάνει σε επίπεδα πάνω από τις συνιστώμενες κρύες πιέσεις.
2 Τα ελαστικά πρέπει να αντικαθίστανται όταν έχουν φθαρεί μέχρι τους δείκτες φθοράς πέλματος.
3 Ελέγξτε την ευθυγράμμιση του αυτοκινήτου κατά περιόδους. Κακή ευθυγράμμιση φθείρει τα ελαστικά.
4 Ζυγοσταθμίστε τα ελαστικά κατά περιόδους ή απλά όταν υπάρχει κραδασμός. Ένα πέσιμο σε λακκούβα με ταχύτητα μπορεί να χαλάσει τη ζυγοστάθμιση.
5 Όταν υπάρξει σύγκρουση και διάτρηση του ελαστικού, ελέγξτε και το εσωτερικό πλέγμα του (ο έλεγχος αυτός γίνεται από ειδικό).
6 Συμμορφωθείτε με τον κωδικό ταχύτητας και το δείκτη φορτίου κάθε ελαστικού, για δική σας ασφάλεια.
7 Καλό είναι τα χειμερινά ή τα αντιολισθητικά ελαστικά να τοποθετούνται σε πλήρη σετ (4άδα).
8 Ο τρόπος οδήγησης και η ταχύτητα επηρεάζουν άμεσα τη διάρκεια ζωής των ελαστικών.
9 Ζητήστε από έναν πεπειραμένο μηχανικό να ελέγξει τη γενική κατάσταση των ελαστικών σας.
10 Μην λησμονείτε τη ρεζέρβα και να την έχετε πάντα σε άριστη κατάσταση.

Οικονομία καυσίμου: από το Α στο… G
Η αντίσταση κύλισης είναι μία από τις παραμέτρους των ελαστικών, που μπορεί να επηρεάσουν την κατανάλωση καυσίμου. Όσο χαμηλότερη είναι η αντίσταση κύλισης, τόσο λιγότερα καύσιμα απαιτούνται για να κινηθεί το όχημα σας και τόσο λιγότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα εκπέμπονται. Η διαφορά στην κατανάλωση καυσίμου μεταξύ των ελαστικών κατηγορίας Α και G, για ένα μέσο επιβατικό όχημα θα μπορούσε να αγγίξει το 7,5%, δηλαδή περίπου 0,65λ ανά 100 χλμ, ή τα 97,5 λίτρα στα 15.000 χιλιόμετρα.
Τι σημαίνει τώρα αυτό στην πράξη; Με την τιμή της αμόλυβδης στα 1,68 ευρώ/λίτρο, αυτό μεταφράζεται σε 164 ευρώ κέρδος ετησίως ή 492 ευρώ στα τρία χρόνια, όσο είναι περίπου η διάρκεια ζωής ενός ελαστικού. Επομένως, ένα ελαστικό της κατηγορίας Α μπορεί να κάνει απόσβεση της τιμής αγοράς μόνο και μόνο από την κατανάλωση βενζίνης!

Το κύριο μέλημα όλων των μεγάλων κατασκευαστών ελαστικών, είναι πως θα κάνουν τα ελαστικά τους να δουλεύουν καλύτερα, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Βλέπετε, το μόνο μέσο επαφής που υπάρχει μεταξύ του αυτοκινήτου και του δρόμου είναι ένα μίγμα από διαφορετικές στρώσης γόμας που «ενώνονται» με μεταλλικά σύρματα και συνθέτουν το ελαστικό του αυτοκινήτου. Οι κύριες λειτουργίες του, είναι να απορροφά τους κραδασμούς από το δρόμο και να μεταφέρει τις πλευρικές και διαμήκεις δυνάμεις από το δρόμο στο πλαίσιο. Το ελαστικό όταν έρθει σε επαφή με την άσφαλτο δημιουργεί μια σχεδόν τέλεια σύζευξη, που αποτελείται από μια χημική ένωση και μια μηχανική τριβή. Η μηχανική τριβή είναι η κλασσική τριβή που δημιουργείται μεταξύ δύο επιφανειών που έρχονται σε επαφή, όπου στη περίπτωση του δρόμου και του ελαστικού έχει μεγάλο συντελεστή τριβής. Η χημική ένωση αποτελείται από το χημικό δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ των υλικών της ασφάλτους και της γόμας ελαστικού όταν έρχονται σε επαφή κι έτσι το ελαστικό μπορεί να παράγει μεγαλύτερη δύναμη πριν αρχίσει να γλιστράει.
Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν το πόση δύναμη και κατΆ επέκταση πόση πλευρική και διαμήκη επιτάχυνση μπορεί να παράγει ένα λάστιχο είναι δύο:
1. Θερμοκρασία
2. Βάρος: Ο δεύτερος πιο σημαντικός παράγοντας που καθορίζει την απόδοση και το επίπεδο πρόσφυσης που μπορεί να παραχθεί ειναι η δύναμη πίεσης που ασκείται στο ελαστικό. Από τη φυσική: Δύναμη = Βάρος x Συντελεστή πρόσφυσης.
Όσο αυξάνεται η πίεση που ασκείται στο ελαστικό τόσο αυξάνεται και η παραγόμενη δύναμη αλλα όχι γραμμικά! ¶μα αυξήσουμε τα κιλά πίεσης κατά 50% η αντίστοιχη αύξηση της παραγόμενης πρόσφυσης είναι πολύ λιγότερη απο 50%.
Η κεντρομόλος δύναμη που ασκείται όταν ένα αυτοκίνητο στρίβει, μεταφέρει το βάρος του σασσί από τους εσωτερικούς στους εξωτερικούς τροχούς. Έτσι ένα αυτοκίνητο που ακίνητο έχει στατικό βάρος 50-50% ανάμεσα στους τροχούς της δεξιά και της αριστερή πλευρά, στη στροφή αλλάζει φτάνοντας και το 90-10% σε οριακές συνθήκες. Όμως η αύξηση της παραγόμενης πρόσφυσης των εξωτερικών τροχών δεν αντισταθμίζει τις απώλειες των εσωτερικών τροχών γιατι η αποδοσή τους δεν είναι γραμμική.
3. Πλάτος – Πίεση Ελαστικού
Όσο πιο πλατύ είναι το ελαστικό τόσο πιο δύσκολα ζεσταίνεται για να φτάσει στο εύρος καλής λειτουργίας. Για αυτό το πλάτος του επιλέγεται σε σχέση με το γωνιακό στατικό βάρος του οχήματος σε συνδυασμό με την κάθετη δύναμη που παράγεται. Η αλλαγή της πίεσης των ελαστικών μεγαλώνει ή μικραίνει το πλάτος επιφανείας, αλλά σε μικρό εύρος και χρησιμοποιείται για το λεγόμενο “fine tuning” όταν θέλουμε να μειώσουμε τη τάση της υποστροφή ή της υπερστροφής.